Forced Ranking

Định nghĩa

Forced Ranking là phương pháp đánh giá hiệu suất trong đó nhân sự được xếp hạng bắt buộc theo thứ tự từ cao đến thấp, dựa trên thành tích, năng lực hoặc đóng góp cụ thể.
Không giống như hệ thống xếp loại theo mức điểm (rating), Forced Ranking yêu cầu nhà quản lý không được đánh giá nhân viên ở cùng một mức, mà phải phân định rõ người giỏi nhất và người yếu nhất.

Phương pháp này còn được gọi là rank-and-yank trong một số mô hình áp dụng khắt khe (ví dụ: loại bỏ nhóm xếp hạng thấp nhất).

Vai trò & Ứng dụng

• Tạo áp lực cạnh tranh tích cực, khuyến khích hiệu suất cao và tinh thần vươn lên trong nội bộ.

• Giúp doanh nghiệp xác định nhân sự nổi bật để đầu tư, thăng chức, giữ chân.

• Đồng thời làm rõ nhóm nhân sự cần đào tạo, hỗ trợ thêm hoặc thay thế.

• Phù hợp trong môi trường có mục tiêu tăng trưởng cao, mô hình tổ chức tinh gọn, hoặc đang tái cấu trúc nhân sự.

Ví dụ minh họa

Một công ty startup có 12 nhân viên trong bộ phận marketing. Thay vì đánh giá mỗi người là “tốt”, “rất tốt” hay “trung bình”, quản lý buộc phải xếp hạng từng người từ 1 đến 12, theo các tiêu chí như: kết quả chiến dịch, sáng tạo nội dung, tinh thần phối hợp…

Sau khi xếp hạng:

• Top 3 được đề xuất tăng lương/thưởng

• Nhóm xếp cuối cùng (vị trí 10–12) được đưa vào diện cần hỗ trợ cải thiện hoặc cân nhắc thay thế.

Những điều cần lưu ý

• Có thể gây áp lực hoặc mất động lực nếu nhân viên cảm thấy bị so sánh, không được công nhận đúng mức.

• Dễ làm tổn hại văn hóa doanh nghiệp nếu không truyền thông và áp dụng đúng cách.

• Không nên dùng lâu dài như hình thức duy nhất, mà nên kết hợp với đánh giá định lượng (KPI, OKRs) và phản hồi đa chiều (360 feedback).

• Không phù hợp trong đội nhóm nhỏ, nơi mọi người đều có đóng góp rõ rệt.