Đánh giá hiệu suất là gì? Các tên gọi phổ biến và ý nghĩa

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt hiện nay, đánh giá hiệu suất đã trở thành một công cụ quan trọng để doanh nghiệp đo lường, cải thiện và phát triển hiệu quả làm việc của nhân viên. Mặc dù khá quen thuộc, nhưng không ít tổ chức vẫn chưa thực sự hiểu rõ đánh giá hiệu suất là gì, tại sao cần thực hiện cũng như những tên gọi khác nhau của hoạt động này. Bài viết sau sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện, dễ hiểu và chuẩn xác về chủ đề then chốt trong quản trị nhân sự này.

Đánh giá hiệu suất là gì?

Đánh giá hiệu suất (tiếng Anh: Performance Appraisal hoặc Performance Evaluation) là quy trình có hệ thống nhằm đo lường, xem xét và phản hồi về mức độ hoàn thành công việc của một cá nhân hoặc nhóm trong một khoảng thời gian nhất định (thường mỗi 6 tháng hoặc hàng năm). Quy trình đánh giá này thường bao quát cả kết quả đạt được lẫn cách thức thực hiện công việc. Nói cách khác, doanh nghiệp không chỉ nhìn vào cái gì nhân viên đã làm được (mức độ hoàn thành mục tiêu) mà còn xem xét cách họ thực hiện công việc đó (năng lực, thái độ, hành vi trong quá trình làm việc).

Đánh giá hiệu suất là bước quan trọng trong chu kỳ quản trị hiệu suất của doanh nghiệp, nhằm đạt được những mục đích sau:

• Nâng cao năng lực, cải thiện hiệu suất nhân viên.
• Đo lường mức độ hoàn thành mục tiêu.
• Làm cơ sở cho các phương án nhân sự.

Ví dụ: Một công ty bán lẻ có thể định kỳ đánh giá hiệu suất của nhân viên bán hàng dựa trên doanh số đạt được, mức độ hài lòng của khách hàng và việc tuân thủ các quy trình bán hàng.

Lưu ý: Đánh giá hiệu suất toàn diện thường xem xét cả kết quả lẫn quá trình làm việc. Nếu tổ chức có triển khai hệ thống đánh giá năng lực riêng, thì trong đánh giá hiệu suất, phần đánh giá về hành vi và năng lực thường được thực hiện thông qua nhận xét các điểm mạnh và điểm cần cải thiện của mỗi nhân viên.

Các tên gọi phổ biến của đánh giá hiệu suất

Mặc dù đều hướng tới mục tiêu đo lường và nâng cao hiệu quả công việc, các thuật ngữ dưới đây được sử dụng với những sắc thái khác nhau:

• Performance Appraisal / Performance Evaluation – Thường được dịch là “đánh giá hiệu suất công việc” hoặc “đánh giá hiệu quả công việc”. Đây là thuật ngữ phổ biến nhất trong lĩnh vực nhân sự, nhấn mạnh việc đo lường và ghi nhận kết quả làm việc theo các tiêu chí đã đề ra.
• Performance Review – Có thể hiểu là “xem xét hiệu suất”. Thuật ngữ này tập trung vào quá trình trao đổi, thảo luận giữa quản lý và nhân viên về hiệu quả làm việc. Đây là dịp để phản hồi hai chiều, cùng nhìn nhận điểm mạnh, điểm yếu và đề ra các mục tiêu phát triển tiếp theo.
• Employee Appraisal – Được gọi là “đánh giá nhân viên” hoặc “đánh giá nhân sự”. Cách gọi này nhấn mạnh đối tượng chính của quá trình là nhân viên, bao quát cả hiệu suất làm việc lẫn các khía cạnh khác như kỹ năng, thái độ của cá nhân.
• Annual Review – Nghĩa là “đánh giá hàng năm”. Thuật ngữ này đề cập đến kỳ đánh giá được thực hiện mỗi năm một lần, thường gắn với đợt tổng kết cuối năm để xem xét khen thưởng hoặc điều chỉnh lương thưởng.
• Performance Assessment – Một thuật ngữ khác với hàm ý nhấn mạnh việc phân tích, đánh giá sâu về năng lực và kỹ năng của nhân viên, thay vì chỉ nhìn vào kết quả công việc đạt được.
• Work Evaluation – Tạm dịch “đánh giá công việc”. Thuật ngữ này phổ biến trong môi trường sản xuất hoặc lao động tay chân, nơi hiệu suất được định lượng rõ ràng. Nó nhấn mạnh việc so sánh kết quả thực tế của nhân viên với định mức hoặc tiêu chuẩn công việc đã đặt ra.

Bạn đang sử dụng thuật ngữ nào cho hoạt động này?
Dù tên gọi có thể khác nhau, nhưng mục tiêu cuối cùng của đánh giá hiệu suất vẫn là đo lường hiệu quả làm việc và thúc đẩy sự phát triển của nhân viên.

Ý nghĩa của đánh giá hiệu suất

Đánh giá hiệu suất không đơn thuần chỉ để “chấm điểm” hoặc xét thưởng. Hoạt động này mang ý nghĩa rộng hơn với ba vai trò chính dưới đây (xếp theo mức độ quan trọng giảm dần):

Phát triển và tạo động lực cho nhân viên

Trước tiên, đánh giá hiệu suất là công cụ để phát triển nhân viên. Thông qua quá trình đánh giá, mỗi cá nhân nhận được phản hồi rõ ràng, công bằng về những gì mình đã làm tốt cũng như chưa tốt. Nhân viên sẽ hiểu rõ hơn điểm mạnh để phát huy, điểm yếu để khắc phục, qua đó định hướng lộ trình phát triển nghề nghiệp cho bản thân. Đồng thời, khi nỗ lực của nhân viên được ghi nhận xứng đáng, họ sẽ có thêm động lực và gắn bó hơn với doanh nghiệp.

Đo lường mục tiêu và khen thưởng xứng đáng

Thứ hai, đánh giá hiệu suất cung cấp cơ sở đo lường mức độ hoàn thành mục tiêu của từng nhân viên một cách cụ thể. Nhờ các tiêu chí đánh giá rõ ràng, doanh nghiệp có thể dễ dàng nhận biết ai hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ để khen thưởng (hoặc thăng tiến), và ai chưa đạt yêu cầu để hỗ trợ, đào tạo thêm. Việc đánh giá minh bạch giúp đảm bảo tính công bằng trong khen thưởng và đãi ngộ, tạo niềm tin cho tập thể nhân viên.

Ví dụ: Một nhân viên kinh doanh đạt trên 120% doanh số mục tiêu trong 3 quý liên tiếp chắc chắn xứng đáng được tuyên dương, thưởng nóng hoặc cân nhắc thăng chức sớm.

Hoạch định nhân sự và cải thiện hiệu suất tổ chức

Cuối cùng, kết quả đánh giá hiệu suất cung cấp dữ liệu quan trọng giúp ban lãnh đạo hoạch định nhân sự hiệu quả hơn. Những nhân viên có tiềm năng nổi trội có thể được đưa vào diện quy hoạch để bồi dưỡng, thăng tiến, trong khi các kỹ năng còn hạn chế được chỉ ra qua đánh giá sẽ định hướng kế hoạch đào tạo phù hợp trong tương lai. Bên cạnh đó, việc định kỳ xem xét hiệu suất cũng giúp công ty theo dõi sát sao tiến độ thực hiện mục tiêu chung và kịp thời điều chỉnh khi phát hiện dấu hiệu lệch hướng. Nói cách khác, đánh giá hiệu suất là công cụ quản trị giúp đảm bảo toàn bộ tổ chức đang vận hành đúng hướng và tối ưu hóa năng suất làm việc.

Tổng kết

Tóm lại, đánh giá hiệu suất là hoạt động quan trọng giúp doanh nghiệp duy trì và nâng cao năng suất, đồng thời phát triển đội ngũ nhân viên vững mạnh. Việc hiểu rõ khái niệm, các tên gọi cũng như ý nghĩa cốt lõi của hoạt động này sẽ giúp lãnh đạo xây dựng được một quy trình đánh giá minh bạch, hiệu quả, qua đó tạo động lực lâu dài và sự công bằng cho toàn bộ nhân viên.

Bạn muốn được tư vấn, đào tạo và cung cấp công cụ về Quản trị mục tiêu, Quản trị hiệu suất và Đánh giá nhân sự?
Hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ chi tiết và chuyên nghiệp!